Met het nieuwe campusachtige kantoorgebouw New Courts is welter+welter architekten BDA erin geslaagd een Berlijnse blokstructuur op een gevoelige manier te herontwerpen - inclusief DGNB Gold-certificaat. Zijn filigrane, geheel glazen gevel wordt door een WAREMA kozijn-screen met aluminiumbedampte coating aan de buitenzijde beschaduwd, die het gebouw met een zilverachtige glans omgeeft.
Met zijn meanderende vorm herdefinieert het vijf tot zeven verdiepingen tellende New Courts aan de Gerichtstraße in Berlijn-Wedding de voorheen ontbrekende ruimtelijke lijnen: welter+welter architekten plaatsten de vijfdelige structuur als een horizontale “S” op de open ruimte die voorheen als parkeerplaats werd gebruikt. De delen van het gebouw reageren in hoogte en diepte op de omgevende gebouwen en genereren gevarieerde tussenruimtes. Onder andere ontstonden drie nieuwe binnenplaatsen die ten dele dienen als afleveringsplaatsen voor de erachter liggende gebouwen.
Door de daarvoor noodzakelijke doorgangen ontstond een lichte, zwevende structuur die een duidelijke contour vertoont en toch doorlaatbaar is. Dit motief wordt ook benaderd in de glazen gevel die bij mooi weer het naburige stadspark weerspiegelt en er visueel mee lijkt samen te smelten.
Flexibiliteit was een van de grootste uitdagingen bij het ontwerp. Oorspronkelijk waren de bijna 20.000 m² kantooroppervlak gepland voor een variabel gebruik: grote en kleine kantoorruimtes moesten net zo kunnen worden ondergebracht als co-working-spaces en andere moderne kantoorconcepten. Daarom moest de gevel net zo veelzijdig zijn en voor alle denkbare plattegrond-varianten uitgerust. Dat was in het begin onnodig, zoals later bleek, toen een openbare dienst zijn intrek nam en voor het grootste deel van het gebouw klassieke kantoorcellen gewenst waren, en in de kern ontmoetingsplaatsen.
In plaats van het gebruikelijke kantoorraster van 1,35 meter werd met de exploitanten een royale gevelindeling en dubbele rastermaat afgesproken. Daardoor bevindt zich in de nu 2,70 m brede glaselementen altijd maar één openingsveld. Bij de balustrade-elementen werd in de glastussenruimte van het isolatieglas een rooster van strekaluminium aangebracht dat de zonnewarmte in de voetzone reflecteert en voor een semitransparante doorkijkblokkering zorgt. Doorkijk en aanblik veranderen afhankelijk van de gezichtshoek.
De verticale stand van het strekmetaalraster is het gevolg van de combinatie van functionele en vormgevende doeleinden: Een grote wens was de afwisseling in aanblik, afhankelijk van je standplaats, evenals het lichtspel dat door de binnen- en buitenverlichting op de gevel werd getoverd.
Philipp Welter, welter+welter partnerschaft von architekten mbH BDA, Berlijn
Functie en vormgeving te verenigen gold ook voor het thema zonwering. Daardoor was het snel duidelijk dat er een buitenzonwering nodig is, die niet alleen de door de bouwvoorschriften vereiste bescherming tegen verblinding bood, maar ook de zonnewarmtebelasting kon verminderen op een manier die logisch was vanuit bouwfysisch oogpunt.
WAREMA SecuTex weefsel A2 kwam in beeld vanwege de behoefte aan een brandwerende trappenhuisgevel waarbij alle onderdelen moesten voldoen aan bouwmateriaalgroep A2. Deze volgens DIN 4102-A2 als niet brandbaar gecertificeerde stof bestaat uit een met silicone gecoat glasvezelweefsel zonder toevoeging van schadelijke of gevaarlijke chemicaliën.
Zo kunnen er in geval van brand geen giftige gassen ontstaan en ontstaat er slechts een minimale rookontwikkeling. In tegenstelling tot bij andere zonweringsdoeken van textiel wordt dit weefsel daardoor geen extra brandversneller en voorkomt bovendien levensbedreigende rookgasvergiftigingen.
Het WAREMA SecuTex-weefsel kan flexibel zowel binnen, voor rolgordijnen, als buiten, bij kozijn-screens worden toegepast. Het doek is aan een zijde aluminiumbedampt en heeft daardoor een reflecterend oppervlak.
„Aan de kamerzijde hebben we gekozen voor een neutrale, heldere grijstint en de aluminiumzijde naar buiten gehouden. Daardoor bereiken we met dit materiaal, naast het brandbeveiligingseffect, een maximale warmtereductie en bovendien een extra mogelijkheid bij de vormgeving: Bij gesloten zonwering bedekt een zilverachtige glans het hele gebouw,” vertelt Philipp Welter enthousiast.
Wegens de windgevoeligheid van de constructie zagen de architecten af van de oorspronkelijk geplande zonneschermvariant. Vooraf was er een complexe simulatie met een gebouwmodel in het windkanaal uitgevoerd. Uit het rapport bleek dat schuin staande zonneschermen een lagere windgrenswaarde hebben, daardoor zouden ze al bij relatief geringe windsterktes worden ingetrokken.
Samen met de gevelplanner koos men daarom een dicht aanliggende zonwering met voorbouw-kozijn-screens en zijdelingse easyZIP-geleiding van WAREMA die uiterst windstabiel zijn. De complexe geometrie van het gebouw verlangde bovendien een beschaduwingsonderzoek van de verschillend georiënteerde geveldelen. Daardoor konden de kozijn-screens aan de directe noordgevels worden vervangen door binnenliggende rolgordijnen met hetzelfde zilverkleurige weefsel, een welkome kostenbesparing.
De voorziening voor handmatig bediende rolgordijnen is bij alle ramen in de plafondaansluiting aangebracht, zodat ze indien nodig gemakkelijk achteraf kunnen worden gemonteerd. Deze flexibiliteit – ook wat betreft zonwering – was een belangrijk criterium bij de certificering van het gebouw met het gouden zegel van de Duitse Raad voor Duurzaam Bouwen (DGNB).
Het was al vroeg in de planning vastgelegd dat de zonwering automatisch wordt bestuurd.
Bij de samenwerking tussen gevelplanner, architecten, exploitanten, besturingsplanners en experts van WAREMA werd op basis van de vereisten het meest economische en functionele concept ontwikkeld. Op die manier kon, samen met alle projectdeelnemers, de flexibelste besturingsoplossing voor een optimaal gebruikerscomfort worden gevonden.
Zo zorgt de zonwering nu het hele jaar door voor het warmtecomfort van de gebruikers en helpt 's zomers het opwarmen door zonbestraling te verhinderen, en 's winters de warmte binnen te houden.
Drie vragen aan de gevelplanner Andreé Franke, IBF Ingenieurbüro Franke GmbH & Co.KG en lid van de UBF (Unabhängiger Berater für Fassadentechnik e.V. / Vereniging van onafhankelijke adviseurs voor geveltechniek)
Vooral de gevels van kantoor- en bedrijfsgebouwen moeten tegenwoordig worden ontworpen met een zo hoog mogelijke daglichtbenutting, zo goed mogelijke warmte-isolatie 's zomers en, vooral bij kantoorwerkplekken, met een comfortabele geschiktheid voor beeldschermwerk. Om gedetailleerde engineeringkwesties in een vroeg stadium op te helderen, is het raadzaam om al in de ontwerpfase een gevelplanner te raadplegen. Niet alleen hebben de technische uitvoeringen van de zonweringsinstallaties een sterke uitwerking op het gevelbeeld, ook brandveiligheidsvereisten en windgevoeligheid kunnen een aanzienlijke invloed hebben op het architectonisch ontwerp. Last but not least kunnen comfortvereisten voor het gebruik, zoals het automatisch volgen van de zonnestand van de buitenjaloezie-lamellen of de integratie van ruimtetemperatuurregeling, al in een vroeg stadium in de planning worden opgenomen.
Vooral bij een complexe geometrie van het gebouw, met zeer variabele windbelastingen op de individuele gevels, moeten de noodzakelijke windgrenswaarden door een windstudie worden bepaald. Bij het vastleggen van de windgrenswaarden is de afstand van het doek tot de gevelconstructie belangrijk. Elke zijdelingse achterventilatie leidt tot een verlaging van de windgrenswaarde. De resultaten van de windsimulatie hebben daarom een aanzienlijke invloed op het feitelijke ontwerp van de zonweringsinstallaties en moeten in een vroeg stadium in de planning worden opgenomen. Dat is vooral dán belangrijk, wanneer het gebruik van de zonwering in de berekening van de energiebalans van het gebouw wordt opgenomen. Ook voor de bepaling van het noodzakelijke aantal windmeters, resp. de eventueel mogelijke vermindering ervan is een simulatie uit een windstudie nodig.
Voor de besturing van zonweringsinstallaties zijn de geplande huurconcepten van het grootste belang. Grote huurruimtes moeten gewoonlijk vanaf een centraal punt worden bestuurd. Een individuele besturing per raam is complexer, maar helpt ergernis bij de gebruikers te vermijden en maakt flexibele gebruiksconcepten mogelijk. Want er moet vooral rekening worden gehouden met een eventueel ander gebruik van het gebouw en de daaruit voortvloeiende effecten op het besturingsconcept. Te verwachten gebruikersproblemen en de uitwerking daarvan moeten daarom al in de ontwerpfase een plaats vinden in de gemeenschappelijke overwegingen van de projectdeelnemers.
- Project: Kantoorgebouw New Courts
- Locatie: Gerichtstraße 48 – 49, 13347 Berlijn
- Gebruiker: Federale overheid
- Opdrachtgever: Gerichtstraße 48 – 51 GmbH, Berlijn
- Architectuur: welter+welter partnerschaft von architekten mbH BDA, Berlijn
- Gevelplanning: Ingenieurbüro Franke GmbH & Co. KG, Berlijn
- Oplevering: 2023
- Certificering: DGNB Gold
- Zonwering: WAREMA Voorbouw-kozijn-screens met easyZIP-geleiding, grootte 130, met WAREMA SecuTex-weefsel A2; cassette-rolgordijn L en drager-rolgordijn L met WAREMA SecuTex-weefsel A2
- Besturing: WAREMA LON besturing met sensoreenheid, sensor Foto/Radioklok, sensor Wind/Foto, sensor Neerslag, sensor Buitentemperatuur, motorregeleenheden, I/O modules, touch-bedieningspaneel, logica voor de implementatie windstudie, projectplanning, ingebruikname, applicatie windstudie, schaduwbeheer
Onze softwaretool ondersteunt je bij het plannen van het geschikte zonweringsysteem. De interactieve, webgebaseerde tool biedt korte beschrijvingen, toepassingsvoorbeelden en een schat aan aanvullende informatie om je te helpen het juiste systeem te selecteren. Bovendien bevat het een CAD-configurator waarmee je zelfstandig doorsneden en aanzichten kunt genereren en aanpassen aan de bouwkundige omstandigheden.